SINH HỌC 10

CHỦ ĐỀ 3: CẤU TRÚC TẾ BÀO

NỘI DUNG 4: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

A. KHỞI ĐỘNG:

- GV chiếu video về các thí nghiệm sau:

            + TN nhỏ 1 vài giọt nước màu vào trong cốc nước lọc.

            + TN ngâm hoa huệ trắng trong dung dịch nước màu (đỏ, vàng, xanh)

- GV: Tại sao có hiện tượng như vậy?

- GV yêu cầu HS suy nghĩ, thảo luận tìm câu trả lời. (có sự vận chuyển các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp)

- GV dẫn dắt: Thí nghiệm trên là một trong những hiện tượng thực tế thường gặp trong đời sống. Còn đối với tế bào thì thường xuyên trao đổi chất với môi trường, các chất ra vào tế bào đều phải được đi qua màng sinh chất theo cách này hay cách khác. Vậy có những phương thức nào vận chuyển các chất qua màng sinh chất?

B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Vận chuyển thụ động

- GV hướng dẫn HS khai thác video TN => hình thành khái niệm khuếch tán, thẩm thấu.

* Kiến thức vật lí:

- Khuếch tán: Là sự chuyển động (vận chuyển) của các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.

- Thẩm thấu: Là sự khuếch tán của nước qua màng.

- GV chiếu hình, yêu cầu 6 nhóm quan sát hình, thảo luận 3 phút hoàn thành nội dung vào bảng nhóm theo mẫu (phiếu học tập).

VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG
Khái niệm
Nguyên lí
Con đường vận chuyển	Trực tiếp qua lớp photpholipit kép: ………………………………… …………………………………………………………………………
	Kênh prôtêin xuyên màng: …………………………………………. …………………………………………………………………………

- GV gọi 2 nhóm báo cáo kết quả lên bảng. Các nhóm còn lại nhận xét, bổ sung.

- GV nhận xét, chốt kiến thức (bổ sung thêm nước được vận chuyển qua kênh aquaporin).

- GV đặt vấn đề: Tốc độ vận chuyển các chất ra hoặc vào tế bào phụ thuộc vào những yếu tố nào?

- HS có thể trả lời: Nhiệt độ môi trường, đặc tính lí hóa của các chất, sự chênh lệch về nồng độ các chất trong và ngoài màng tế bào

- GV: Căn cứ vào nồng độ các chất trong và ngoài màng tế bàoà có những môi trường nào?

- GV mời đại diện nhóm 5 được phân công (tiết trước) báo cáo nội dung phân biệt 3 loại môi trường (ưu trương, đẳng trương và nhược trương).

- GV nhận xét, chốt kiến thức về 3 loại môi trường.

II. Vận chuyển chủ động

- GV đưa ra tình huống: các chất độc (ure) và glucose ở tế bào quản cầu thận trong nước tiểu so với trong máu và hỏi:

+ Nếu theo nguyên tắc khuếch tán, chiều vận chuyển ure và glucose qua màng như thế nào?

+ Trên thực tế các chất này được vận chuyển qua màng quản cầu thận như thế nào?

- HS quan sát hình và trả lời. (Nếu hiện tượng này xảy ra cơ thể sẽ bị đầu độc và thiếu glucose)

- GV dẫn dắt, chuyển sang nội dung vận chuyển chủ động.

- GV chiếu hình sự hấp thụ glucose và đào thải ure ở tế bào quản cầu thận. Yêu cầu các nhóm thảo luận 3 phút, hoàn thành nội dung theo mẫu phiếu học tập.

VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG
Khái niệm
Điều kiện
Con đường vận chuyển

- GV gọi 2 nhóm báo cáo kết quả lên bảng. Các nhóm còn lại nhận xét, bổ sung.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

- GV mở rộng thêm về vai trò của vận chuyển chủ động.

III. Nhập bào và xuất bào

- GV đặt vấn đề: Đối với những chất có kích thước lớn, ngược chiều nồng độ và không có kênh protein đặc chủng tương ứng thì tế bào sẽ vận chuyển các chất đó như thế nào?

- GV giới thiệu phương thức vận chuyển qua màng bằng cách nhập và xuất bào.

- GV chiếu video về hiện tượng “Nhập và xuất bào”, hướng dẫn HS hình thành kiến thức.

C. CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP

D. VẬN DỤNG

- Tại sao muốn giữ rau tươi, ta phải thường xuyên vảy nước vào rau?

- Tại sao khi rữa rau sống nên ngâm rau trong dung dịch muối loãng 5 – 10 phút?

- Tại sao khi xào rau thường bị dai và quắt lại? Làm thế nào để xào rau xanh, giòn không bị quắt?

- Khi bón phân hóa học cho cây trồng ở liều lượng cao thì sẽ gây hậu quả gì? Giải thích.

E. MỞ RỘNG

1. Tại sao muốn giữ cho rau tươi, ta phải thường xuyên vẩy nước vào?

2. Vì sao khi rửa rau sống nên ngâm trong nước muối pha loãng 5 - 10 phút?

3. Giải thích tại sao khi ta xào rau thì rau thường bị quắt lại? Muốn cho rau không bị quắt lại thì ta phải xào như thế nào?

4. Khi bón phân hóa học cho cây trồng ở liều lượng cao thì sẽ gây hậu quả gì? Giải thích.

Tập tin đính kèm: Download tại đây